ކޮޅުމަޑުލު ކަނޑޫދޫއަކީ، މިހާރު ދަނޑުވެރިކަމުގައި ރާއްޖޭގައި ފަވާލެވޭ ރަށެއްކަމުގައިވީނަމަވެސް، އިހުގައި ކަނޑޫދޫގެ ރައްޔިތުން ބަނޑުފުރައި މުއްތިކުރީ މަސްވެރިކަން ކޮށްގެންނެވެ. ރިޔަލު އޮޑިތަކުގައި މާކަނޑަށް ނުކުމެ، ކަނޑޫދޫ މީހުން، އެ ޒަމާނުގައި މަސްވެރިކަން ކުރީ ނުހަނު ފޯރީގައެވެ. އެ ހުރިހާ ތަޖުރިބާއެއް ކުރި އެކަކަކީ، ކަނޑޫދޫ މިދިލިމާގޭ މޫސާ އަލީ (ދޮން މޫސާ) 74އ އެވެ.
ދޮން މޫސާ މަސްވެރިކަމަށް ނުކުތީ، އޭނާގެ އުމުރުން އެންމެ 15 އަހަރުގައެވެ. މިއަދާ ހަމައަށްވެސް އޭނާގެ އެންމެ ގާތް އެކުވެރިޔަކީ މަސްވެރިކަމެވެ. އުމުރުގެ ގޮތުން މާކަނޑަށް މަސް ބާނަން މިހާރު ނުނިކުތް ނަމަވެސް، މިހާރުވެސް ކޮންމެ ދުވަހަކު ރޯލާއި ދޮށި ހިފައިގެން ދޮންމޫސާ ރަށުގެ ބަނދަރު ސަރަހައްދަށް ދެއެވެ. ކުރަކައްޔާއި ކަޅުއޮށާއި އެ ނޫންވެސް ބައެއް މަސްމަސް ބޭނުމަކީ، އޭނާ މިހާރުވެސް ކުރާ ހިތުން ކުރާ ކަމެކެވެ.
"މަހަށް ދާން ފެށީ 15 އަހަރު ފުރުނީއިރު، އެއިރުއްސުރެ މަހަށް ދަމުންދަމުން ގޮސް މިހާރު ދެން މަހަކަށް ނުދަން. މިހާރު ދެން މަހަށް ދާހިތުން ނުހުރެވިގެން ބަނދަރު މައްޗަށް ގޮސް މަސް ބާނައި ކަޅުއޮށް ބާނަން ގޮސް، ރޭގަނޑު ޑިންގީއަށް އަރައިގެން މަސް ބާނަން ގޮސް، އެގޮތަށް މިހާރުވެސް އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ މިއުޅެނީ. މިހާރުވެސް މީހުން ހަމަ މަހަށް ގެންދާ ހިތުންވެސް ގެންދާނެ ގޮނޑުދޮށަށް ދަން ރޯލު އެއްލަން ދަން މިހާރުވެސް، ރަތްމަހާއި ފިލޮޅު އެއްޗެހިވެސް ބޭވޭ ހަމަ" ދޮން މޫސާ ބުންޏެވެ.
ދޮން މޫސާ ބުނި ގޮތުގައި، ރިޔަލު ދޯނީގައި އޭނާ މަހަށް ނުކުމެ އެންމެ ފުރަތަމަ ކުރި ކަމަކީ، އެއިރު، މަހަށް ދާން ގެންގުޅޭ އޮޑީގެ ދިޔަ ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތެވެ. އެހެން އުޅެމުން، އެން އުކުމަށް ބަދަލުވެ، އޭގެ ފަހުން ދޮށި އަޅަން ދަސްކޮށް، ދޮށި އެޅުމުގައިވެސް އޭނާ ހަރަކާތްތެރިވިއެވެ. ދޮންމޫސާ ބުނި ގޮތުގައި ފިރިހެނުންގެ މަސައްކަތަކީ މަސް ބާނައިގެން ގެއާ ހަމައަށް ގެނެސްދިނުމެވެ. އެއަށްފަހު ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ކޮށް އުޅެނީ އަންހެންވެރީންނެވެ.
"އަހަރެމެން ކުޑައިރު މަސްވެރިކަން ކުރި ގޮތަކީ ވަކަރުން ދޯނިފަހަރު ބަނދެ އަތުން ދާ ބަނދެ، ފަލި ޖަހައިގެން މަހަށް ގޮސް އުޅުނީ ރިޔާ ނަގައިގެން. ފަޅުފަޅަށް ގޮސް އެން ހިފައިގެން. ބަނދަރުތެރެޔަށް ގޮސް ބޯވަދި ކޮށައިގެން ދަނޑިން ދެން ކަނޑަށް ގޮސް މަސް ބާނައިގެން، މަސް ބަހައިގެން މަސް ކައްކައިގެން ގެއަށް ގެންގޮސް މަސް ކަނޑައި އަންހެންވެރީން މަސް ކައްކައި މަސް ދޮވެ އަވީލައި އެކަންކަން ކުރާނީ އަންހެންވެރިން. ފޯރިޔާއެކު ރިހާކުރު ހަދައި ކަންކަން ކުރާނެ. މަސް ގެއަށް ގެންދިއުމަށްފަހު ފިރިހެނަކާ ނުޖެހޭނެ އެއްވެސް ކަމެއް. އަންހެންވެރީން ހުރިހައި މަސައްކަތެއް ކުރާނީ" ދޮން މޫސާ ބުންޏެވެ.
ދޮން މޫސާ ބުނި ގޮތުގައި އިހުގައި މަސް ބާނަން އޮޑިތައް ފުރަނީ ފަތިސް ނަމާދަށް ފަހުއެވެ. އަދި މަސް ބާނައި އުޅެނީ ރަށުގެ މަލަމަތި ފެންނަ ހިސާބުގައި ތިބެގެން ކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ. މަސް ބާނައިގެން ބައެއް ދުވަސްދުވަހު އިރު އަރަންވާއިރަށް ރަށަށް އާދެވެއެވެ.
"އެއިރި މަހަށް ފުރާނީ ފަތިސް ނަމާދުކޮށްގެން، ހުރިހާ އެންމެން އައިސް ތިބޭނެ އަތިރިމަތީގައި ތެޔޮވަކަރު އަޅައިގެން، ރިޔަލާ އެއްޗެހި ބަހައްޓައިގެން ތިބޭނެ. ދެން ނަމާދަށް ގޮވީމާ ނަމާދަށް ގޮސް ހުރިހާ ދޯނީގެ ފަޅުވެރިން ނަމާދުކޮށްގެން އެ އަންނަ ގޮތަށް ހަމަ ދޯންޏަށް އަރާނީ. އެއިރު އޮންނާނެ ކުޑަ ބައްތެއްވެސް ދޯންޏަށް އަރަން ބާއްވައިފައި"
އެންމެ އިހުގައި ދޮށި ހަދައި އުޅެނީ ރުވާ ގަހުގެ ދަނޑިން!
މަސްވެރިކަން ޒަމާނީވެ، މަސްވެރިކަމުގައި ބޭނުންކުރާ އާލާތްތައް މިހާރު ފަސޭހައިން ލިބުން ނަމަވެސް އިހުގައި، ދިވެހީން އެކަން ކޮށް އުޅުނީ ރަށްފުށުން ލިބެން ހުންނަ ތަކެތި ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ. އެގޮތުން ދޮށި ހަދައި އުޅުނީ ރުވާ ގަހުގެ ދަނޑި ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ.
"ރުވާ ދަނޑި ކަނޑާފައި ރުވާ ދަނޑި އަޅާނީ މޫދު. މޫދު އަޅާފައި ބަހައްޓާފައި ދުވަސްކޮޅެއްވީމައި ނަގާފައި ހިޔަތޮށިގަނޑު ދުއްވާލާދައި އޭގައި އިންނާނެ ވަކާ އިންނަހެން ހަމަ ރީތިކޮށް ވަކަ ފަށެއް. ރުވާ ފަށެއް އިންނާނެ އެތެރޭގައި. އެ ރުވާ ފަށް ނަގާފައި މިޔަވާލި ވަށާނީ. އޭގައި ދެ ފަށް ވަށާނެ. ގޮދާ ބާނަން ފަލަކޮށް ހިމަ މަސް ބާނަން ހިމަކޮށް. އޭގެ މައްޗަށް ހުންނާނީ އުވި އަޅާފައި ފަލަކޮށް. އެއީ މި ޒަމާނުގައި މި ގެންގުޅޭ ހިމަ ކަންވާރާއި ފަލަ ކަންވާރު، އެގޮތަށް ހަމަ ހުންނާނީ. ދެން ދަގަނޑުން ތަޅާފައި ހުންނާނެ ބުޅި. ދެން އެ ބުޅި މިޔަވާލީގައި ލައިގެން މަސް ބާނާނީ" ދޮން މޫސާ ކިޔައިދިނެވެ.
މަސްވެރިކަމުގައި މިހާރު ބައިގަރުނު ހުރަސްކޮށްފައިވާ ދޮންމޫސާގެ މަސްވެރި ހަޔާތުގައި އޭނާ ވަނީ ނުރައްކާތެރި އެތައް ތަޖުރިބާއެއްވެސް ކޮށްފައެވެ. އެގޮތުން، މަހަށް ނުކުމެ އުޅުނު އޮޑި، ވިލާގަނޑެއްގައި ޖެހި ބަންޑުން ޖަހާލި ހާދިސާއަކީ، އޭނާގެ ހަނދާނުގައި އިއްޔެވީ ކަމެއްހެން މިއަދުވެސް އާވެ އާވެ ހުރި ކަމެކެވެ.
ދޮން މޫސާއަކީ، މަސްވެރިކަމުގެ އިރުވަރާއި މަތިވަރު އެނގިހުރި މީހެކެވެ. މަސްވެރިކަމަށް އޮތް ލޯބި އޭނާގެ ހިތުން ދުވަހަކުވެސް ފިލައިގެން ނުދާނެއެވެ. ހިނގާބިނގާވެ އުޅެވޭހާ ދުވަހަކު، ދޮއްޓާއި ރޯލާއެކު، އޭނާ ކޮންމެ ދުވަހަކުހެންމެ ފެންނާނެއެވެ.
